CEVİZİN KISA TARİHİ
Ceviz Orta Asya sıradağlarının doğal bitkisi olup; buradan Sincan’a (Doğu Türkistan), Kazakistan’ın bir kısmına, Özbekistan’a, Kırgızistan’ın güneyine, buradan Nepal dağlarına, Tibet’e, Hindistan’ın kuzeyine ve Pakistan üzerinden Afganistan’a, Tacikistan’a, Türkmenistan’a, İran’a, Irak’a, Azerbaycan’ın bir kısmına,Ermenistan’a, Gürcistan’a, Türkiye’nin doğusuna ve giderek Türkiye’nin tamamına yayılmıştır. Ceviz aynı zamanda Bulgaristan, eski Yugoslavya, Romanya ve Yunanistan’ın da doğal bitki örtüsü içinde yer almaktadır. Çok eski veköklü bir meyvecilik kültürüne sahip olan Anadolu coğrafyası, birçok meyve türünün olduğu gibi cevizin de anavatanları arasındadır. Arkeolojik araştırmalarda Anadolu’da yaşayan insanların en az 3000 yıldır cevizi tanıdıkları ve ürünlerinden yararlandıklarına dair izlere rastlanmıştır.
CEVİZİN KULLANIM ALANLARI NELERDİR?
Ceviz yaprağı, meyvesi ve kerestesinin sanayinin değişik alanlarında kullanıldığı bilinmektedir. Yeşil meyveler kabuk sertleşmeden önce gıda ve ilaç sanayinde, yaprakları, kabukları ve kökleri tanen veboya sanayinde kullanılırken, ceviz yağı hem teknolojide hem de resim sanatında aranan kıymetli bir yağdır. Ayrıca ceviz ağacı mobilyacılıkta önemli bir hammadde kaynağıdır
CEVİZİN BESİN DEĞERİ NEDİR? VE FAYDALARI NELERDİR?
Ceviz, bileşiminde insan sağlığı üzerine olumlu etkileri olan değerli besin öğelerini içermesinden dolayı insan diyetinde önemli bir yere sahiptir.Oldukça farklı besin öğeleri içermelerine karşın cevizlerin en önemli besin öğesi yağlardır. Cevizler yaklaşık %52-70 oranında yağ içermektedirler. Ceviz yüksek yağ içeriğinden daha çok, bileşimindeki yağ asidi dağılımı ile dikkat çekmektedir. Ceviz yağı esansiyel yağ asitlerince zengin olup yağ asidi bileşimi büyük oranda oleik, linoleik ve linolenik asitlerden oluşmaktadır. Ceviz yağının yaklaşık %50-70’inin çoklu doymamış yağ asitlerinden oluştuğu ve sert kabuklu meyveler içinde en yüksek linoleik asit seviyesine (~%60 linoleik asit, ~ %11 linolenik asit) sahip olduğu bildirilmektedir.
Yüksek oranda çoklu doymamış yağ asidi içeriği nedeniyle ceviz tüketiminin toplam plazma ve LDL kolesterolünü düşürdüğü ve bununda kalp-damar hastalıklarını önlediği bildirilmektedir. Günlük diyetimizde yer alması gereken ceviz, protein, demir, çinko, fosfor,magnezyum, E vitamini, B grubu vitaminleri ve posa açısından da zengindir. Sindirim sisteminin çalışması için gerekli olan posa, kan şekerini düzenlemesi, kolesterol seviyesini düşürmesi ve kardiyovasküler hastalıklara karşı koruyucu olması bakımından sağlık üzerine olumlu etkisibulunmaktadır.
Ayrıca cevizin, enerji değeri de yüksektir. Meyve türleri içerisinde gümüş içeren tek meyve türü cevizdir. Gümüşiyonuna gereksinim duyulan tek organımız ise beyindir. Gümüş, insan beyninin sağlığının korunmasında ve öğrenmede etkilidir. Çünkü gümüş iyonu antibakteriyel özellik taşımaktadır. Ceviz selenyum içeren ender gıdalar arasındadır. Selenyum, önemli antioksidant enzimler olan selenoproteinleri yapmak için proteinlere bağlanır.
Kaynak: Bu yazı, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi’nde 11. 04. 2016 tarihinde yayınlanan, “Türkiye’de Ceviz Araştırmaları” başlıklı derlemeden yararlanarak oluşturulmuştur. Hazırlayanlar; Mustafa Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü’nden Safder Bayazıt, Hilal Tefek ve Oğuzhan Çalışkan’dır. Sorumlu yazar: [email protected]