Ankara Ticaret Borsası, Ocak 2016 Kuruyemiş Sektör Raporu’na göre; Geride bırakılan 2015 yılı içerisinde yaşanan olumsuz iklim olayları nedeniyle rekoltede düşüş yaşanmıştır. Bununla birlikte düşük üretim fiyatlarda önemli bir artışa neden olmuştur. Ancak süreç, 2016 yılı içerisinde dengelenmeye başlamış ve fiyatlar normale dönüş sürecine girmiştir.
Türkiye ekonomisinde gıda sektöründeki üretimin önemli bir yeri var. Tarım- Gıda zincirindeki yatırımlar ve gelişme ülke ekonomisini doğrudan etkilemektedir. Türkiye gıda alanında hammadde bazında dışarıya diğer sektörlere oranla daha az bağımlı bir ekonomik profil çizdiğinden dolayı 2015 yılı içerisinde yeni yatırımlar olmuş ve büyüme sağlanmıştır.
Kuruyemiş üretimi konusuna da uygun iklim koşulları ve toprak şartları nedeniyle Türkiye şanslı bir ülkedir. Hammaddenin çeşitli ve Dünya üzerinde kuruyemiş üretimi yapan diğer ülkelere kıyasla lezzet ya da aromasının güçlü oluşu ülkemiz üretimini tercih edilir kılmaktadır.
Türkiye, fındık (özellikle Giresun Yağlısı türü), incir, kayısı ve üzüm de iddialıdır. Bu ürünlerde ABD ve Hindistan’dan sonra 3 sırada yer almaktadır.
Ancak bununla birlikte gıda sektöründeki firmaların uluslararası arenada rekabet gücü artırmak için çalışmalar yapılmalıdır. Dünyada kabul gören üretim ve kalite kriterlere uyumlu firmalardan kendini global bazda kanıtlamış markalara doğru bir dönüşüm gereklidir.
Türkiye kuruyemiş piyasasında tarımsal hammadde, üretim miktarı rekabet gücünü artıran faktörlerdir. Ayrıca hasat sonrası eleme ve temizleme aşamasında mekanizasyon sürecinin güçlü tutulması kaliteyi artıran önemli bir unsurdur. Üretimden sonra doğru pazarlama teknikleri ve etkileşimin güçlü olacağı fuar, toplantı gibi etkinliklerde yer almak da markalaşma sürecini destekleyecek ilk akla gelen hamlelerdir.
Kuruyemiş Piyasasında “tedarikçi firmalar” ve “sanayiciler” bulunmaktadır. Tedarikçiler çiftçiden alınan ham ürünü temizleyip işleyerek sanayi sektöründe kullanıma hazır hale getiren piyasa aktörleridir. Sanayici ise, ürünü çikolata, tatlı, kuruyemiş alanında kullanarak bir marka altında son tüketici ile buluşturmaktadır.
Son 40 yıl içerisinde Kuruyemiş eleme, temizleme ve paketleme makineleri alanında devrim yaşanış ve saatte tonlarca kapasite ile çalışan tesis kurulumları gerçekleştirilmiştir. Bu da seri üretime hız ve hijyen ve kalite katmıştır. Türkiye’de Dünya’da söz sahibi olabilecek kuruyemiş markaları oluşturmak için uygun altyapı vardır.
2015 Yılında Kuruyemişte Öne Çıkan Ürünler
Türkiye’nin küresel arenada öne çıkan ürünleri ise şöyledir: Fındıkta dünya üretimindeki %65 pay ile birinci sırada olan Türkiye; kuru meyvelerden incir, kayısı, üzüm ve yine kuruyemişte leblebide önemli ülkeler arasındadır.
Yerel bazda en çok talep gören ve iç piyasada yeterli üretim olan ürünler ise, Antep fıstığı ve ay çekirdeğidir. (Denizli, Çivril yöresi %40 oranında)
Türkiye’nin kısmen ithalatçı olduğu ürünler; yer fıstığı ve kabak çekirdeği tamamen ithalatçı konumda olduğu öncelikli ürünler ise; badem, ceviz, kaju ve kuru eriktir.
Uluslararası Pazarda En Çok Kuruyemiş Tüketen Ülkeler
Türkiye’de kuruyemiş tüketimi oldukça yüksektir. Yeme içme kültürünün önemli bir parçası olan kuruyemiş buluşma ortamlarında tüketilen önemli bir yiyecektir. Ankara Ticaret Borsası’nın paylaştığı 2015 yılı Kuruyemiş raporuna göre; Türkiye kişi başına 4 kilogramlık tüketimle en çok kuruyemiş türeten ülkeler arasındaki yerini almıştır.
Balkanlar ve Orta Doğu ülkeleri kuruyemiş tüketiminde ön sıralarda yer almaktadır. Lübnan kişi başına 11 kg tüketimle ilk sırada yer alan ülke olurken Yunanistan, İran, Irak diğer sıralarda yer almaktadır.
Sektörün Ülke Ekonomisine Kattığı Ekonomik Değer
TUİK 2010 yılında gıda sanayi için hesaplamış olduğu katma değer oranı %16, kuruyemiş sektörü içinse yaklaşık 897 milyon dolar değerinde katma değerdir. TOBB Sanayi Veritabanına göre, kuruyemiş sektörü üretim kapasitesi ortalama 3,2 milyon kg’dır. Merkez Bankası’nın ölçümlerine göre de sanayide kapasite kullanım oranı %71,8’dir. Türkiye, yaklaşık 1,9 milyar dolar kuruyemiş ihracatı gerçekleştirmiştir. Fındık ise en çok ihraç edilen üründür.