İlk kez Aralık ayında görülen ve “2019-nCoV” olarak adlandırılan virüs, Koronavirüs ya da Corona Virüsü adıyla biliniyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 11 Şubat’ta koronavirüs kaynaklı hastalığa Covıd-19 adını verdi. Daha sonra küresel salgın anlamına gelen “pandemi” olarak ilan edildi.
WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19’un “korona”nın co’su, “virüs”ün vi’si ve hastalık kelimesinin İngilizcesi “disease” sözcüğünün d’sinden türetildiğini söyledi.
ADLANDIRMA “NEDEN COVID-19?”
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hastalığın resmî adını ilk olarak “Koronavirüs Hastalığı 2019” olarak belirledi. Resmi kısaltma olan COVID-19, hastalığın İngilizce ismi olan corona (CO), virus (VI) ve disease (D) kelimelerinin kısaltılması ile hastalığın keşif yılı olan 2019’a (-19) atfen oluşturuldu.
İsim, DSÖ tarafından spesifik bir coğrafi konuma (örneğin Çin), hayvan türüne veya bir insan grubuna atıfta bulunmayacak şekilde, stigmalaşmayı önlemek adına uluslararası öneriler çerçevesinde kondu. Zaman içerisinde hastalığın kısaltması Türkçe yaygın medyada Kovid-19 olarak da yer edindi.
DSÖ’nün belirlediği resmî isminin yanı sıra, özellikle de salgının erken dönemlerinde, Vuhan zatürresi ismi de çeşitli medya kuruluşları tarafından kullanıldı. Buna ek olarak, COVID-19 medyada sıklıkla sadece koronavirüs veya koronavirüs hastalığı olarak da bahsedildi.
SALGINLAR HEP VARDI…
•Mümkün olduğu kadar az dışarı çıkılması, etraftan izole olunması.
•Ellerin su ve sabunla yıkanması veya alkol bazlı el temizleme sıvısı kullanımı.
•Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burnun uygun şekilde kapatılması.
•Toplu taşımada, birçok insanın temas ettiği, özellikle de metal yüzeylerde virüs uzun süre yaşayabildiği için temas ettikten sonra ellerin bir an önce temizlenmesi ve ağıza ve göze götürülmemesi
•Maske kullanımı
İbn-i Sina’nın insandan insana bulaşan bu salgın hastalıklara karşı çözüm önerileri;
SİRKE ile temizlik yapın.
Ellerinizi, bulaşıklarınızı ve kıyafetlerinizi mutlaka sirke ile yıkayın.
Birlikte dolaşmayın.
Beş, on kişi bir araya gelerek kalabalıklar oluşturmayın.
Pazarları terk edin.
Paraları bırakın.
Toplu halde ibadet etmeyin.
Salgından korkmayın, hastalıktan sakının, hastalarınızı terk etmeyin.
Evinizde oturun ve NEŞELİ olun.
Hastalık neşeden kaçar.
COVID-19’DAN KORUNMAK İÇİN SUYA SABUNA DOKUNUN
SABUNUN KISA TARİHİ
Geçmişi insanlık tarihiyle eşdeğer olan sabun, M.Ö. dönemde en basit şekliyle yağ ve odun külü karıştırılarak oluşturuldu. Sümer yazıtlarında da yer alan sabunun Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu ile Ortadoğu’da da kullanıldığı biliniyor.
Usta-çırak ilişkisiyle asırlar boyu kuşaktan kuşağa aktarılan sabunun yapımı 19’uncu yüzyılda kritere bağlandı. Fransız kimyager Michael Eugene Chevreul tarafından formül haline getirilen sabun, ilk olarak Marsilya’da imal edildi.
VİRÜSÜ NASIL YOK EDİYOR?
Organik yağ asitlerinin tuzlarından oluşan sabun, su yardımıyla yağ ve kiri sararak yüzeyden temizlenmesini sağlıyor. Su ve yağ arasında bir çeşit arabulucuk vazifesi gören sabun, virüsler üzerinde de bu özelliği sayesinde etkili oluyor.
Latincede zehir anlamına gelen virüs, DNA ya da RNA, protein ve yağ katmanlarından oluşan aslında cansız organizmalar. RNA’ya sahip olan corona virüsü de, tıpkı diğer virüsler gibi ancak canlı bir hücrede etkili olabiliyor.
Göz, burun ve ağız yoluyla bulaşabilen bu yeni tip virüs, vücuduna girdiği insanın hücresine kendi RNA’sını kopyalatarak çoğalıyor. Covid-19’a karşı sabuna daha çok dokunulmasını öneren bilim insanları, el yıkama süresinin en az 20 saniye olması gerektiğini savunuyor.
Su tek başına virüslere karşı yeteri olmazken, sabun en dıştaki yağ tabakasını çözerek virüsü etkisiz hale getiriyor.
ELLER EN BÜYÜK TAŞIMA ARACI
Ortalama 2-5 dakikada bir elimizi yüzümüze götürdüğümüz düşünüldüğünde özellikle bu günlerde hijyenin önemi kat be kat artmış durumda.
Uzmanlar, toplu taşıma araçlarını kullandıktan, asansöre bindikten, bankamatikten para çektikten ve alışveriş yaptıktan sonra ellerin mutlaka temizlenmesi gerektiği uyarısında bulunuyor.
Ayrıca elimizden düşürmediğimiz cep telefonu ile kapı kolu ve elektrik butonu gibi çok kullanılan yerlerin de sık sık temizlenmesi gerekli.
SUYA SABUNA DOKUNUN!
Yüzde 60’tan fazla alkol bulunan kolonyaların da virüse karşı etkili olduğu belirtilirken, insanoğlunun kendisine tarih boyunca eşlik eden sabundan şaşmaması gerekiyor.
Kaynak:SinanYILDIRIM/ntv.com.tr/ 10.04.2020