La Recolte Du Monde Dergisi, Türkiye’den Değerli bir üreticiye ve bakliyat sektörü temsilcilerinin bizce dikkat kesilmesi gereken bir konuya sayfalarında yer veriyor.
Kinoa, son yıllarda dünyada büyük bir patlama yaptı. İnsanlar bu mucize bitkiyi ve faydalarını konuşuyor. Ülkemiz de bu trendi yakalayarak üretim yapan değerli üreticilere sahip. Protein değeri yüksek, glütensiz; dolayısıyla da çölyak hastaları ve veganların severek tercih ettikleri ve tükettikleri bu ürünü üreten, değerli bir isimle sizler için keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.
Kinoa’yı buyrun Değerli Tolga Eken’den dinleyelim.
Sizi tanıyabilir miyiz?
Tabi ki, ismim Tolga EKEN 40 yaşındayım. İstanbulluyum. Belçika’da lise öğretiminden sonra Amerika’da üniversite tahsilimi ve işletme yüksek lisansımı tamamladım. Türk- Belçika Lüksemburg Ticaret Derneği’nde Yönetim Kurulu Üyesi’yim. Kinoa üreticisi olmam dışında, Türkiye’nin ilk kişisel depolama hizmetini veren firma olan “Depom Depolama” fırmasının ortağıyım. Ayrıca uluslararası firmalara seyahat servisi veren ve Türkiye’nin en eski seyahat acentesi olan Kontuar Turizmin sahibiyim.
Kinoa ile tanışma hikayenizi sizden öğrenebilir miyiz?
Sizi kinoa ekmeye iten şey ne oldu? Aile, Trakya Hayrabolu’da senelerden beri ay çiçeği ve buğday ekimi yapıyor. Bunun dışında özellikle çocuklarım için faydalı ve farklı bir şey üretmek istedim: Daha doğal, daha sağlıklı bir ürün arayışına girdim. Kinoa ile bu arayışlarım neticesinde tanıştım: Kinoa glütensizdir ve yüksek proteindir. Çölyak hastaları ve veganlar için vazgeçilmez bir üründir. Kinoa ilk ektiğimde, mayıs ayındaydık ve çok geç kaldığım için acele tohum bulup ektim. Ne ile karşılaşacağımı bilmeden bu işe atıldım ve bu süreci deneyimledim. İlk senem açıkçası zor geçti. Ancak ertesi sene yurt dışından kinoa alanında uzman, bir tarım mühendisi profesörden danışmanlık alarak, şimdiki durumuma geldim. Bu 4 sene önceydi.
Bu uzmandan özelikle kinoa üretimimi hiç ilaç kullanmadan yapabileceğimi öğrendim ve o günden beri bunu uyguluyorum. Hayrabolu Bölgesi benim ile aynı zamanda kinoa ile tanıştı ve beraber bu bitkinin özeliklerini, her sene yeni bir şey ile karşılaşarak öğreniyoruz.
Kinoa ekimi zahmetli midir? Siz kinoa ekiminde özellikle nelere dikkat ediyorsunuz? İyi tarım ya da organik tarım olarak tabir edilen yöntemleri kullanıyor musunuz? Evet, aslında ürünün ekimi ve üretimi ile ilgili çok fazla bilgi kirliliği var. Üretim süreci anlatıldığı kadar kolay değil. Kinoa ekiminde dikkat edilmesi gereken çok fazla husus var. Bir kere, toprağı hazırlamak çok önemli: Ekerken derine ekmemeye özen göstermek lazım ve tabi ki ilk 3 yaprak çıkana kadar toprağın nemli olması gerekiyor. Ben hiç sulamıyorum, ürün hasada kadar sadece yağmur ile besleniyor.
Organik tarım mevzusuna gelecek olursak; Ben organik tarım maalesef yapamıyorum, çünkü etrafımda Ayçiçek ve buğday tarlaları bulunuyor ve bu toprağı o yönde hazırlamama mani teşkil ediyor.
Ancak belirtmeliyim ki; özelikle hiç ilaç kullanmadan üretiyorum. Bu zahmetli bir işlem çünkü otları hep el ile çapalatıyorum. Bu konu benim için çok önemli. Çünkü doğal ürün satıyorum ve ürünümde pestisit ve herbisit olmasını istemiyorum. Bu konuda testlerim de mevcuttur.
Üretim, saklama, ambalaj, satış vb. süreçte sizi diğerlerinden ayıran nedir?
Hasat edildikten sonra kinoalarI temizlenmesi için bir tesise yolluyorum. Benim kinoa cinsim saponensiz ancak yine de tesiste temizlenip arasındaki doğal pisliklerden eleniyorlar. Amerikan jüt çuvallarda saklıyorum ki urun nefes alabilsin. İki çeşit paketim var. Ve organik dükkânlar için cam kavanozda beyaz kinoa ve kinoa unlarım var. Horeca (*) sektörü için aynı ürünleri 2.5kg lık paketlerde sunuyorum. Paket ambalajımda ürünümün doğalığını yansıtmasını istedim.
Kinoa unu üretiminizden bahseder misiniz? Kinoa ununun kullanım alanlarını ve alışık olduğumuz beyaz undan fayda bazında farklarını bizimle paylaşır mısınız?
Kinoa unu ülkemizde yeni tanınmaya başladı. Kinoa un haline getirilirken kullanılan tesis çok önemli, kesinlikle glüten kalıntısı olmaması gerekiyor. Bu nedenle sadece kinoa ile işlem yapan bir tesiste işlem yaptırıyorum. Kinoa unu birçok -tuzlu ya da tatlı yemekte kullanılır: Örneğin; Köfte, mücver yaparken koyabilirsiniz, kek yaparken kullanabilirsiniz. Glütensiz ve proteini yüksek olduğu için çok faydası var. Ancak yanlış bir bilgi var: kinoa yemek kilo verdirmediği gibi kilo da aldırmıyor.
Kaç farklı kinoa çeşidi var? Beyaz kinoa nasıl bir üründür?
Çok çeşit kinoa bitkisi var ancak 3 çeşit kinoa taneleri var: Beyaz, kırmızı ve siyah kinoa. Dünyada en yaygın olan beyaz kinoa. Ancak Ülkemizde karışık kinoa daha tercih ediliyor. Beyaz kinoa ile yapabileceğiniz yemek çeşidi fazladır, daha yumuşaktır. Kırmızı ve siyah kinoa biraz daha sert ve tadı daha acımsıdır ve genelde salatalarda kullanılır.
Muju Natural şirketinin kurucusu ve yöneticisi olarak gelecek planlarınız nelerdir? Üretim alanımı her sene genişletiyorum, bu sene 70 dönüm üzerine ekim yaptım. Ürünüm otel, restoran, catering firmalarına ve organik dükkânlarına satıyorum. Markam sektörde tanınmaya başladı. Özellikle doğal ürün veren restoranlar ile aram çok iyidir. İhracat için işlemlere de başladım, hedefim markamın Türkiye dışındaki ülkelerde satış yapmak.
Tolga Bey, son dönemde kinoayı en çok tüketen ve en çok üreten ülkeler hangileridir?
En çok üreten ülke tabi ki anavatanı Peru; ancak Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, Amerika gibi ülkelerde de üretilmeye başladı. En çok tüketen ülke tabi ABD. Bu ürün Peru’dan bütün dünyaya yayılmıştır.
Dünyada insanlar kinoayı ne şekillerde tüketiyor?
Her ülkenin kendine öz yemekleri olduğu için çok farklı çeşitlerde tüketiliyor. Yağda kızartılarak çıtır kinoa; Granola barlar da çiğ şekilde tüketiliyor. Pilav olarak veya sebze yemeklerinde katılıyor. Pizza hamuru yapan bile var. Ancak kinoa unu, diğer unlara nazaran biraz daha sert olduğu için başka glütensiz unlar ile karıştırarak kullanmak lazım.
Son olarak Türk Tarım Sektörü temsilcilerine ürün ile ilgili ticari bazda tavsiyelerinizi alabilir miyiz?
Ürün çok güzel bir ürün özellikle de doğal şekilde üretince. Zahmetlidir ama üretici için iyi bir üründür. Türkiye’de her üründeki gibi kinoa trendi oldu. Ve çok çiftçi tam araştırmadan ekim yapıp, memnun kalmayıp bir sene sonra ekimi bıraktı. Ürünü düzgün şekilde ekip, en önemlisi iyi alıcıya satabilirseniz, kazanç sağlayabilirsiniz.
*Horeca: Hotel/Restaurant/Café veya Hotel/Restaurant/Catering kelimelerinin başlangıç hecelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş, yiyecek ve içecek sektöründe hizmet veren kuruluşları tanımlayan genel bir addır.