Göbeklitepe Mısır piramitlerinden 7 bin 500 yıl daha önce yapıldı. Yerleşik hayata geçişlerin ilk izleri için büyük bulgular barındırıyor. Çünkü yerleşik hayatı simgeleyen ve tarıma işaret eden buğdayın ilk izleri Göbeklitepe’de bulundu. Dinler tarihini de etkileyen Göbeklitepe, bilinen ilk ibadet merkezi.
İnşası günümüzden 12.000 yıl öncesine uzanan Göbeklitepe tarihteki en eski ve en büyük ibadet merkezi olarak biliniyor. Göbeklitepe, Şanlıurfa’nın 17 kilometre kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarında, yaklaşık 300 metre çapında ve 15 metre yüksekliğinde geniş görüş alanına hakim bir konumda yer alıyor. Bölgede yapılan araştırmalar ve elde edilen bulgular doğrultusunda önemli kültür bitkisi olan ve yüzlerce genetik varyasyonu bulunan buğdayın atasının ilk olarak Göbeklitepe eteklerinde yetiştiği ve Türk mutfağının 12.000 yıllık deneyimi ile buğday ve buğday ununu kullandığı ortaya çıktı.
Göbekli Tepe’de Tahıldan İçecek Yapılmış
Son zamanlarda bu tip alkollü içeceklerin erken izlerine dair örneklere Göbeklitepe de katıldı. Göbeklitepe’de PPNB (Çanak Çömleksiz Neolitik B) dönemine tarihlenen çalışma alanında bulunan ve 160 litreye kadar kapasiteye sahip altı kabın içinde gri-siyah yapışkan kalıntı izleri bulundu. Bu kireçtaşı kaplar üzerine yapılan kimyasal analizlerin ilk sonuçlarında, gri-siyah yapışkan izlerin, tahılın ıslatılması, öğütülmesi ve fermantasyonu sırasında ortaya çıkan kalsiyum oksalat içerdiği ortaya kondu. Bu merak uyandırıcı sonuçlar ise araştırmacılar tarafından erken dönemlerde alkollü içecek üretimi ve tüketimi ile ilgili erken göstergeler olarak değerlendirilmekte.
Buluntular Biranın En Erken Kalıntısı Olabilir Mi?
Buna ek olarak bu buluntu, bira ve bira yapımına dair en erken kalıntıları sunmakta. Ayrıca, Oslo’da bulunan “Norwegian University of Life Sciences” tarafından gerçekleştirilen genetik analizler ile ortaya konulan ve en erken evcilleşmiş tahıllara ev sahipliği yapan Karacadağ’ın Göbeklitepe’ye oldukça yakın olması da önemli bir detay olarak karşımıza çıkmakta.
Araştırmacılar tarafından buluntular üzerinden sorulan soru ise şu; alkol üretimi ve tahıl ürünlerinin tarıma alınması birbiri ile ilişkili mi değil mi ?
Etnografik çalışmalarda, geniş gruplar oluşturan insanların (Göbeklitepe’de de böyle olduğu düşünülmekte) ve ortak bir proje üstlenen grupların motive olması için bu tip içeceklerin iyi bir motivasyon kaynağı olduğunu kanıtlanmıştır. Sözü edilen görüşler ile beraber dini bayramlar ya da kutlamalarda motivasyon unsuru da olabilecek olan bu tip içeceklerin Göbeklitepe’de alkol kullanımı ve tüketimine dair yeni soruları da beraberinde getirdiği aşikar.