La Recolte Du monde Dergisi’nin 20. Sayısında “ceviz” ürününü işlemeyi sürdürüyoruz. Kuru Gıda Sektörüne geliştirdiği makinelerle katkısı büyük olan bir ismi sayfalarımızda ağırlıyoruz: AKY Technology AR- GE Bölümü Müdürü Sayın Savaş Kaplan.
Savaş Bey ceviz piyasasının durumu ve Türk piyasasının mekanizasyon alanında ihtiyaçlarını bizler için yorumlayarak hayata geçirmeyi planladıkları yenilikler ile ilgili bilgi verecek.
Kaplan “Amacımız, yurtdışında ceviz kırma ve temizleme makinemiz ile boy gösterirken iç piyasaya da ceviz soyma, kurutma, kırma, paketleme makineleri üreterek tam teşekküllü ceviz işleme tesisleri kurmak.” dedi.
Sizi tanıyabilir miyiz?
Ben Savaş Kaplan. Tarsus Endüstri Meslek Lisesi mezunuyum. Ardından Dumlupınar Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nde eğitim hayatımı sürdürdüm. Talaş Eğitim Öğretmenliğinden Torna Tasfiye Öğretmeni olarak mezun oldum.
Tabi biz, meslek lisesinde 3 yıl makine imalatı üzerine eğitim gördük. Üniversite de 4 yıl yani bu iş üzerine 7 yıl boyunca eğitildik. Meslek lisesi çıkışlı olmanın avantajlarını yaşadığımı söylemeliyim.
Okul bittikten sonra Gökmen Akyürek ile birlikte çalışmaya başladım. Yaklaşık 14 yıldır bu sektördeyim. 9 yıldır da AR- GE biriminde çalışıyorum. Şuan AKY Technology’de, Makine Tasarım Sorumlusuyum.”
Ceviz ürünü ile ilgili fikirlerinizi alabilir miyim?
Ceviz sağlıklı ve kalorisi yüksek bir ürün. Ticari meta olarak da fiyatı çok oynamayan, değeri değişmeyen yani kazanç olarak da istikrarlı bir ürün.
Yetiştirmek konusuna gelince de; ceviz sağlıklı beslenme akımına hizmet eden bir ürün olduğundan dolayı Dünyada geniş ceviz bahçeleri kuruldu ve kurulmaya devam ediyor, diyebilirim.
Ceviz ürününü en çok üreten ülkeler hangileridir?
Amerika ceviz üretiminde iddialı bir ülke. Burada büyük ceviz çiftlikleri mevcut. Amerika ayrıca ürünlerini yurtdışına pazarlama konusunda da başarılı. Yani büyük partiler halinde dünyanın her yerine ürün gönderecek kapasiteye hem ürün bazında hem de pazarlama stratejisi bazında sahipler.
Dünyanın en çok ceviz üreten ve iç piyasasında hızlı bir şekilde tüketen ülke ise Çin diyebilirim.
Amerika’daki ceviz bahçeleri hakkında daha ayrıntılı bilgi alabilir miyiz sizden?
Kaliforniya’da kurulu olan ceviz bahçelerini geçtiğimiz yıllarda gezme fırsatını yakaladım. Oradaki bahçeler genellikle 1000 dönüm ve üzeri alanlara kurulmuşlar. Böyle geniş bahçelerin sahipleri genellikle şahıslar değil şirketler. Şirketler tarımsal ürün üretiyor. Ve diğer bir önemli ayrıntı da bu şirketler genellikle bir araya gelerek – ortaklaşa- cevizi işleme tesisi kuruyor ve işlenmiş cevizi satıyorlar. Çünkü Amerika’da makine pahalı… Böylece maliyeti aşağı çekiyorlar.
Amerika’da, Kaliforniya’dan sonra en çok üretim yapan diğer yer ise Şili. Şili’de üretim aşamasında şirketlerin yerini şahıslar alıyor. Orada da büyük bahçeler var. Şirketler çiftçiden ürünü alarak kendi ceviz soyma ve kırma tesislerinde işliyor ve piyasaya servis ediyorlar. Yani pazarlama ve satış kısmında devreye giriyorlar.
Amerika’da ekilen ceviz nedir?
Genellikle endüstriyel tip dediğimiz; ince kabuklu kolay soyulan, kolay kırılan; iç doluluğu yüksek; yetiştirmesi kolay ve verimi yüksek türler ekiliyor.
Türkiye’de, özellikle son 10- 15 yıldır, Amerikan Tipi Endüstriyel Ceviz türlerinin ekimini yapmaya başladı. Son dönemde 100bin dönüm yeni ceviz bahçesi kuruldu ve bu türler ekildi. Tekirdağ, Edirne, Bursa, Denizli, Manisa, Adıyaman, Kırşehir, Nevşehir, Sivas illerinde bu bahçeler mevcut. Yavaş yavaş da bahçe sahipleri meyve almaya başladı.
‘Türkiye ceviz yetiştiriciliği için uygun bir ülke’ diyebilir miyiz?
Türkiye’de ceviz ekimi için uygun; süzek toprak yapısı, su, ısı ve rüzgar değerleri olan bölgeler kesinlikle var. Türkiye’de bugün itibariye üretilen ceviz iç piyasanın ihtiyacına cevap vermiyor. Hatta kaba bir oranlama yaparsak yalnızca 3’te 1’ine yetiyor.
AKY Technology AR- GE Ekibi olarak bu ihtiyacı 5 yıl önce tespit ederek mekanizasyon alanında çalışmalara başladık. Müşteri talebi doğrultusunda, 10 yıl önce de, Türkiye’nin ilk kurutma tesisini imal ederek Mersin Serbest Bölge’de kurduk.
Bugün boylama, kırma ve soyma makineleri de yapıyoruz.
Türkiye’de ceviz üreticilerini bir araya getiren organizasyonlar var mı? Katılıyor muyuz?
19- 22 Şubat 2020 tarihlerinde “Ceviz Türkiye” Ceviz Yetiştiriciliği, Teknolojileri ve Pazarlama Fuarı’na katılıyoruz. Bu organizasyon ilk kez düzenleniyor ancak ülkedeki yeni bahçeleri düşününce devamının geleceğine kuşkum yok.
“Ceviz Türkiye”de bir ada kiraladık ve kurutma- soyma- kırma- paketleme gibi bütün süreci yöneten makinelerimizi görücüye çıkaracağız.
Ülkemize üreterek kazandırmak istiyoruz: Sektör temsilcileri yurtdışından almak yerine yerli üretim makineler edinecek ve paramız iç piyasada kalacak. Hedefimiz bu.
Savaş Bey, ceviz kabuklu mu yoksa soyulmuş mu daha çok talep görüyor?
Kabuklu ceviz, 1-2kg’lık paketlerde marketlerde satılıyor ve son tüketici tarafından tercih ediliyor. Ceviz içi ise; pastacılar ve kuruyemişçiler tarafından kullanılıyor.
Marketlerde tüketicinin cevizli kabuğu tercih etmesindeki bir neden de, bu şekilde daha hijyen olduğunu düşünmeleri. Çünkü hala cevizi el ile kırmak oldukça yaygın. Dolayısıyla burada vurgulamakta fayda var: makineleşmek hijyen kurallarına uygun, sağlıklı bir ortamda üretim yapmak anlamına da geliyor.
Geriye dönük kurduğunuz ceviz kırma tesislerinden bahseder misiniz?
2017 yılında Kaliforniya’da 10 makinelik bir ceviz kırma hattı kurduk. Bu tesis saatte 8 ton/ saat ürün veriyor. Yine 2017’de Bulgaristan’a tesis kurduk. Şili’de 3 tane ceviz kırma tesisimiz var. 2018- 2019 yıllarında Cezayir’e kurduk. Son olarak da Arjantin’de 2019 yılında saatte 1 ton ürün veren bir ceviz kırma hattını devreye aldık.
Önemli bir ayrıntı vereyim: Ceviz pahalı ve narin bir ürün olduğu için iç ceviz daha yüksek karlarla satılabiliyor. Kırıp satmak üretici için daha avantajlı.
Makinemiz ile ilgili burada daha ayrıntılı okuyucunun ilgisini çekeceğini düşündüğüm bilgiler vermek isterim:
- Ceviz Kırma ve Temizleme Makinesi 20 farklı Amerikan Tipi ceviz türünü, %98 oranda kırabiliyor. Ceviz içini ise %70 ve üstü oranda, kelebek formunda ikiye bölüyor.
- Ayrıca, bizim makinemizi diğerlerinden ayıran farkı; yüksek kelebek oranıyla cevizi kırması ve el kırımına en yakın hassasiyetle bu işlemi yapmasıdır.
Ceviz işleme özellikle de kırma sürecinde hijyenin önemine değindiniz. Konuyu açar mısınız?
Ceviz selülozik bir üründür. Dolayısıyla kolay mikrop tutabilen bir yapıya sahiptir. Cevizi elle kırmak için evlere dağıtan firmalar var. Bu da denetimin tam sağlanamaması demektir. Örneğin: çalışanın ellerinin temizliğinden emin olamazsınız. Bone kullanımı, eldiven kullanımı, araç gereçleri hijyeni, zemin temizliği vb. konularda emin olamazsınız.
Oysa tesis ortamında ceviz işlemek tam olarak süreci kontrol altında tutmak demektir. Biz ürünü işleyen makinelerde pas tutmayan materyaller kullanıyoruz: Kurutma işleminde ortamda ve üründe yoğun oranda nem olduğu için “galvaniz” kurutma ve diğer işleme sürecini yöneten makinelerde de paslanmaz krom tercih ediyoruz. Ceviz kırıldıktan sonra da hemen ambalajlayabiliyor ve dolayısıyla ile ürün çok havaya temas etmeden doğru hijyen koşullarında pakete giriyor.
Ceviz konusunda gelecek planınız nedir?
Bir sonraki adımda ortamda kabukları kararmış cevizlerin kabuklarını (temizleme) parlatma makinesi yapacağız. Ve daha sonra talebe göre silkme ve toplama makineleri üretmeyi düşünüyoruz.
Ayrıca ceviz soyma, kurutma, kabuklu ceviz boylama, kabuklu ceviz kırma ve paketleme sürecini yöneten tüm makinelerimizi 2020 yılında ceviz için açtığımız showroom alanında görücüye çıkaracağız.