La Recolte Du Monde Dergisi 20. Sayısı’nda ceviz konusunda son derece bilgili ve işinde iddialı bir ismi ağırlıyoruz: Ziraat Mühendisi Murat Bucak. Yıllarını ceviz yetiştiriciliğine adamış Murat Bey ile keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.
Bucak, “Türkiye’nin iklim koşulları ve ürünün ekonomik değeri göz önünde bulundurularak kıyas yapıldığında; yerli cevizler ilkbahar geç donuna hassas, kalın kabuklu ve verimi düşüktür. 10 yaşında bir yerli ceviz cinsinden 5 kg ürün alırken; yabancı bir türden 30- 40kg ürün alınabilir. Dolayısıyla yabancı türler yerli türlerden daha karlıdır.”
Sizi tanıyabilir miyiz?
Ben Murat Bucak. 1986 yılı Nevşehir doğumluyum. İlk ve ortaokulu Nevşehir’de okudum. Erzurum, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Bilimi Bölümü’nde yükseköğrenimimi tamamladım.
İlk iş tecrübemi, Nevşehir Kartal Belediye Başkanı Altun Oköz’ün çiftliği’nde görev alarak edindim. Altun Bey’in 2000 Dönüm üzerine kurulu olan ceviz çiftliğinde çalıştım. Bu çiftlik; Nevşehir’in Gülşehir ilçesine bağlı “Hırkadağ”da bulunuyor. Chandler, Pedro ve Chandler tozlayıcıları gibi yabancı cinsler ile ‘Kaman 1’ yerli cinsi ekilmiş durumdadır. Bahçe 12 yaşındadır.
Ardından sektörde iyi bilinen bir marka olan Avrupa Tarım için Edirne Uzunköprü’de 3 yıl boyunca ceviz üzerine çalıştım. Burada chandler ve tozlayıcıları mevcut.
Son 2,5 yıldır da Değerli Bülent Bulgurlu’nun çiftliği olan BVB Çiftliği’nde müdür pozisyonunda hizmet veriyorum. BVB Çiftliği, Kırklareli İğne Ada ilçesi Avcılar Köyü’nde bulunuyor. Bahçemizde %75 oranında chandler, %15 fernor, %6 oranında da fernor ve chandler tozlayıcıları ekilidir.
Kırklareli İğneada Bölgesi’nde ceviz çiftlikleri yaygın mıdır?
Bu yörede ana geçim kaynağı orman işçiliğidir. Ağaç kesim, odun işleriyle uğraşıyorlar ve tarımla ilgili, ciddi manada, başka bir uğraş da yok.
‘Sayın Bülent Bulgurlu bu bölgeye BVB Çiftliğini kurarak, ceviz ürünü yetiştiriciliğini kazandırdı.’ diyebilirim. Geçtiğimiz 6 yılda, kısım kısım arazi alarak ceviz ekimini artırmaya ve çiftliğimizi genişletmeye başladık. Bu bölgede profesyonel manada ceviz yetiştiriciliği ve işleme tesisi ile en iddialı ceviz çiftliği ‘BVB Ceviz Çiftliği’ diyebilirim.
BVB Ceviz Çiftliği’nden daha ayrıntılı söz eder misiniz?
1000 dönümün üzerinde olan arazimizden, bu sene 30- 35 ton kabuklu ceviz hasat ettik. 2020 yılı için hasat hedefimiz ise 100ton.
Çiftliğimiz çok genç ancak bu yıl ciddi manada ürün aldık ve kendi ceviz işleme parkurumuzu kurarak işlemeye başladık. Tesisimizi Türkiye ve Fransa’dan alığımız makineler ile kurduk. Bu sene de toplama ve silkme makinelerimizi İtalya’dan alarak tamamladık. İstanbul’dan büyük bir kuruyemiş toptancısına satışımızı gerçekleştirdik.
2- 3 yıl sonra da ürünleri kırarak piyasaya servis etmeyi planlıyoruz.
Neden Amerikan cinsi bir ceviz olan chandler ekiyorsunuz?
Türkiye’nin iklim koşulları ve ürünün ekonomik değeri göz önünde bulundurularak kıyas yapıldığında; yerli cevizler “ilkbahar geç donuna” hassas, kalın kabuklu ve verimi düşüktür. Biraz daha açacak olursam, yerli cevizler erken uyanırlar. 10 yaşında bir yerli ceviz cinsinden 5 kg ürün alırken; yabancı bir türden 30- 40kg ürün alınabilir. Chandler türünden 4 yaşından itibaren ürün almaya başladık.
Yani, yabancı türlerden ekonomik getirisi düşünüldüğünde kesinlikle tatmin edici düzeyde bir verim alınır.
Ceviz sektörünün son 10 yılını bizim için kritik eder misiniz?
Chandler, Pedro, Fernor gibi yabancı ceviz türlerinin Türkiye’ye gelişi 10- 12 yıl öncesine dayanmaktadır. O tarihlerden itibaren bu türler ekilmeye başlandı ve 6 yaşından itibaren de bu türlerden meyve alınmaya başlandı ve ceviz üretimi artış gösterdi.
Ceviz bahçeleri kuruldu ve 2bin, 3bin, 4bin dönüm büyüklüğünde yenileri de kurulmaya devam ediyor. Çünkü Türkiye’de ve Dünyada ceviz gerçekten ekonomik değeri yüksek bir tarım ürünü. Bilinçli olan tarım sektörü temsilcileri de bunun farkında.
Cevizin faydalarından söz eder misiniz?
Bu meyvenin pek çok faydası vardır. İlk aklıma gelen ise çocukların beyin gelişimi için çok faydalıdır. Bilim dünyası, düzenli ve bilinçli oranlarda tüketilen cevizin insan sağlığına faydalarını kanıtlamıştır. Mesela, güne 3 adet ceviz içi tüketen bir bireyin kan şekeri dengelenir ve kolesterol seviyesi düzenlenir. Özellikle, Diyabet Hastalığı ile mücadele eden kan şekeri seviyesini kontrol altında tutmak isteyenler için çok faydalıdır. Yine Kanser Hastalığını yakalanma riskini azaltır. Çünkü bedenin savunma mekanizmasını artırma gibi bir tesiri vardır.
Ceviz nasıl bir coğrafyada yetişir ve nasıl bir bitkidir?
Türkiye’de bölgelere göre değişmekle birlikte genellikle, eylül sonu ekim başında ceviz hasadı yapılır.
Ceviz zor bir bitkidir. Özellikle “süzek” olarak isimlendirilen yani su tutmayan geçirgenliği yüksek toprakları sever. Çünkü suyu sevmesine ve her gün sulanmak istemesine rağmen; kökünde su birikmesinden hoşlanmaz. Ayrıca yer altı suyunu da sevmez. Bu durum olursa, 1- 2 günde kökü çürür ve bitki ölür.
Güneş sever, ancak 45C° üstünde güneşe maruz kalırsa da yaşayamaz. İlkbahar geç donu olan yerlerde de ekilmesi uygun değildir.
Ceviz ile ilgili, birlik, kooperatif ya da enstitü gibi bir oluşum Türkiye’de var mıdır?
Yalova’da ceviz ile ilgili bir enstitü var. Ancak ceviz üzerine bilimsel araştırmalara ve geliştirilen türlere bakınca üzülerek söylemeliyim ki; ceviz hususunda dünyada en çok söz sahibi olan ülke, Amerika’dan 30 yıl gerideyiz.
Amerika’da yeni anaçlar (ağacın kök kısmı) laboratuvar ortamında geliştirildi. Biz sadece “Reci Anacı”nı bilirken onlar “Vilaç”, Paradox”, “RX1” gibi yeni ve üstün özellikli anaçlar üretti: Mesela, bu yeni kökler taban suyuna dayanıklı.
Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Türkiye ceviz ihtiyacını ithalat ile gideriyor. İthalatın önünü kesmek ve kendimize yetmek için daha pek çok ceviz çiftliğine ihtiyaç var. Sektör temsilcilerine önerim, bu karlı meyveyi daha çok ekmeleridir.