La Recolte Du Monde Dergisi 15. Sayısı’nda Organik Solucan Gübresi ile ilgili üretici Esin Özgün’den bilgi alıyoruz.
Özgün, “Ben bu işe pozitif geri dönüşüme bir katkı sağlamak ve bizden sonraki nesillere güzel bir dünya bırakabilmek adına bir hayal kurarak başladım. ‘’Dönüşüm toprakta başlar’’ sloganı ile çıktığım bu yolda yorulmuş, yıpranmış, hatta hasta olmuş topraklarımızı iyileştirmek adına organik solucan gübresi üretmeye karar vererek ilk adımımı atmış oldum. Bir çiftçi kızı olarak, yıllardır daha iyi verim alabilmek için kullanılan suni ilaç ve gübrelerin uzun vadede toprağa ne kadar ciddi zararlar verdiğini gözlemleme imkanım oldu. Bu duruma müdahale edilmez ise topraklarımızın tamamen verimsizleşeceğinin ve gelecek nesillere bırakacak hiçbir şeyimiz kalmayacağının farkına vardım.”
Organik Solucan Gübresi nasıl elde edilir?
“Kırmızı Kaliforniya Solucanı” bir kültür solucanıdır ve toprak solucanlarından farklı olarak, yaşamlarını sürdürmeleri, üremeleri ve dışkılamaları için hazırlanan özel bir karışımın içinde yaşarlar.. Kompost adı verilen bu karışım, belirli oranlarda büyük baş hayvan gübresi ve evsel atıkların karıştırılıp gerekli aşamalardan geçirilerek fermente edilmesi ile elde edilir.
Kompostun içinde kesinlikle toprak ve yabancı maddeler olmamalıdır. Bunun için bu süreç titizlikle takip edilmeli ve kompost uygun şartlarda üretilmelidir. Çünkü kompost kalitesi yükseldikçe, alınacak solucan gübresi de aynı oranda kaliteli ve organik olacaktır.
Kırmızı Kaliforniya Solucanları için tam bir geri dönüşüm makinası demek hiç de yanlış olmaz çünkü normalde çöpe attığımız birçok gıda ve evsel atık onlar için mükemmel bir besin kaynağıdır. Asidik olmayan her türlü meyve sebze atığını solucanlara mama olarak verebilirsiniz.
Bana göre en uygun üretim yöntemi olan “Sürekli Akış Sistemi” içerisine yerleştirilen kompost, solucanlarımızın yaşam alanını oluşturur. Sisteme yerleştirilen solucanlar bu karışımı yiyerek enzimler ve dışkılarlar. Kırmızı Kaliforniya Solucanı yüzey solucanıdır ve içerisinde bulunduğu bütün karışımı tüketene kadar beslenmeye devam eder. Sistem tamamen dolduğunda solucanlar tüm kompostu tüketmiş ve sistemin içerisini kendi dışkısı ile doldurmuş olurlar. Bu aşamada ise hasat işlemine geçilerek sistemdeki solucan gübresi hasat edilir. Hasat işlemi, Sürekli Akış Sisteminin en altında bulunan ve bir motor yardımıyla senkronize bir şekilde hareket eden bıçak yardımıyla, gübrenin sistemin altına dökülmesi suretiyle gerçekleştirilir. Gübre buradan bir konveyör bant yardımıyla ya da elle süpürülerek toplanır.
Son aşamalar olan eleme, kurutma ve paketleme işlemlerinin ardından gübre artık toprağa ve bitkilere uygulanmaya hazır hale gelmiştir.
Çoğu sosyal medya kanallarındaki paylaşımlarda üretim sürecinin kolaylığına vurgu yapılsa da aslında; çok ciddi emek isteyen ve zaman alan bir süreçtir.
Bu işe yeni başlayacak olanlara, maalesef çok fazla bilgi kirliliği olduğunu söylemeden geçmek istemiyorum. Bu nedenle de başlamadan önce, üreticilerden doğru ve eksiksiz bilgi almalarını tavsiye ediyorum.
Solucanların ömrü nedir?
Kesin bir bilgi olmamakla birlikte, doğru ortamı sağlarsanız ömürleri ortalama 5-7 yıldır. Bunun için nem ve ısı dengesini doğru kurmak çok önemlidir. Ömrünü tamamlayan solucanlar sistemin içinde yok olur. Eğer soğuk bir bölgede üretim yapılacaksa, uygun seviyede nem ve ısı değerlerini yakalamak için iklimlendirme maliyetini de göz önüne almak gerekecektir.
Eğer uygun yaşama şartları sağlanmaz ya da sistemdeki solucan populasyonu çok yükselir ise -sistem dolu ise- solucanlara konforlu bir yaşam alanı sağlanamamış olur ve solucanlar sistemin dışına kaçmaya başlarlar. Devamında ise ölümler ile karşılaşılabilir.
Solucan Gübresi ile ilgili önemli bir ayrıntı daha vermek isterim: “Kırmızı Kaliforniya Solucanları yedikleri mamayı enzimlerken ve hareket ederken ‘sölom sıvısı’ denen bir sıvı salgılarlar. Solucanların ürettiği gübreye işleyen bu salgı toraktaki patojenleri baskılar ve toprakta bulunan birçok besin maddesini parçalayarak bitkinin alabileceği hale dönüştürür. Sölom sıvısı bitkilerde hızlı ve sağlıklı gelişim sağlar.
Bu işe başlarken sen nasıl bir yol izledin?
İlk önce bu işi uzun zamandır yapmakta olan üreticiler ile görüştüm ve tesislerini ziyaret ederek üretim süreci konusunda onlardan bilgi aldım. Bunun için aylarca araştırma yaptım ve ortalama 6 şehirde 10 farklı üretim tesisi gezdim.
Ardından başlangıç olarak 10 bin adet solucan ve bir süre yetecek kadar solucan maması yani kompost satın aldım. Önce evimin balkonunu kullandım ve iki adet kutu içerisinde muhafaza ettim; daha sonra popülasyon artınca solucanları ayırarak 4 kutuya böldüm ve evimin bir odasına taşıdım. Kuzey Kaliforniya Solucanları, çift cinsiyetli olduğu için çok kolay ve hızlı bir şekilde yumurtlayarak ürüyorlar. Sistem belirli bir doluluğa ulaştıktan sonra kalabalıktan rahatsız olup kutunun dışına kaçanlar oluyor. Gözlemlerseniz ayırma işlemi yapmanız gereken zamanı anlıyorsunuz.
Ben büyük boy plastik saklama kutuları kullanmıştım ama evde başlamak isteyenler için şuan katlı kademeli kutu sistemleri de mevcut.
Solucan pahalı mı?
Piyasada birçok farklı fiyat ile karşılaşmak mümkün. Ancak satışı yapılan solucanlar ırk tescilli- orijinal Kuzey Kaliforniya Solucanı (Esenia Fetida) ise tanesi 16 kuruş ile 25 kuruş arasında değişiyor. Solucan alımı yapılmadan önce Esenia Fetida olduğundan emin olunması çok önemlidir.
Türkiye’de bu işe talep var mı?
Türkiye’de son 7 yıldır daha iyi tanınmaya başladı ancak çok daha önceden başlamış ve üretimlerini çok yüksek seviyelere ulaştırmış üreticilerimiz de var. Bu gübreyi Amerika ve İsrail ise ortalama 60 yıldır kendi topraklarında kullanıyor.
Bu işi yapmak isteyenlere özel bir uyarınız var mı?
Her iş muhakkak ilgi ve merak gerektirir ancak bu işe girmek için gerçekten bu işi sevmek ve çok ciddi emek vermek gerekiyor.
Çok fazla bilgi kirliliği olduğunu söylemiştim. İyice araştırmadan, en az iki tesis gezmeden bu işe başlamamaları öneririm. En başından çok büyük paralar kazanma hayalleri kurmasınlar: Çok büyük bir tesis kurarsanız, üretim kapasiteniz çok yüksek olursa, iyi paralar da kazanılabilir evet ama bu biraz uzun bir süreç, ciddi emek ve sabır gerektiriyor. Ben, bilinçli bir şekilde işe başlanması gerektiğini ve ilk hedefin para kazanmak olmaması gerektiğini düşünüyorum.
Sürekli akış sistemi ve eleme sistemi için ayırdığın bütçeyi öğrenebilir miyim?
Sürekli Akış Sisteminin ortalama 25- 30 bin TL arasında bir maliyeti var. Eleme işlemi için ayrılacak bütçe ise değişken, ben eleme sistemini satın almak yerine tesisime uygun özelliklerde imal ettirmeyi tercih ettim.
Ne kadar zamandır bu işi yapıyorsun? İhracata başladın mı?
Bir buçuk yıldır bu işi yapıyorum. Şu anda Çukurova Bölgesine ürün veriyorum. Sıvı gübre üretimi ile ilgili de hazırlıklarımız bitmek üzere. Çok yakında hem katı hem de sıvı solucan gübresi satışımız mevcut olacak.
İhracata gelince, 2017 yılının Kasım Ayı’nda İsrail’den ve geçtiğimiz ay İran’dan talepler aldım. Şu an anlaşma sürecine girmiş bulunuyoruz ve ilk yurtdışı satışımı İsrail’e gerçekleştirebilirim.
Yatırım yaparken devlet desteği aldın mı?
Maalesef devlet destekleri organik gübre üretimi için oldukça sınırlı bir kapsamda hatta neredeyse bu ise destek yok diyebilirim. İşe başlarken KOSGEB’e projemi sunmuştum ancak mevzuat değişikliğinden dolayı maalesef destekten faydalanamadım. Süreci takip ediyorum ve 2018 yılının ortalarında büyüme amaçlı devlet desteği için tekrar başvuruda bulunmayı planlıyorum.